bp. Czesław Sipowicz (1914-1981)

„Zrobił wiele, by przezwyciężyć uprzedzenia i nieporozumienia – wynik wieloletniej wrogiej propagandy – pomiędzy grekokatolikami i prawosławnymi, jak również nieprzychylne stanowisko rzymskokatolików wobec zagadnienia unii, dążąc do stworzenia atmosfery zaufania i wzajemnego poszanowania. Wreszcie niejednokrotnie korzystał ze swojego stanowiska, w tym celu żeby stać się białoruskim ambasadorem nie tylko w ramach Kościoła, ale świata, propagując wiadomości na temat Białorusi, jej historii, kultury i potrzebach. […] Przyjmował własne pomyłki z pokorą, nigdy się nie niecierpliwiąc i nie zbaczając z wybranej raz na zawsze drogi. Przyzwyczajony do okazywanego mu szacunku, nigdy nie zapominał, by za wszystko dziękować Bogu, którego kochał ponad wszystko, takoż samo Najświętszej Bogurodzicy i św. Piotrowi, wobec których przejawiał szczególne nabożeństwo. Gdyby zechcieć dać najkrótszą charakterystykę biskupa Sipowicza, ciężko by chyba znaleźć lepsze słowa od tych, które dał św. Paweł: Z łaski Boga jestem tym, kim jestem, a dana mi Jego łaska nie okazała się daremna (1 Kor 15,10)” (A. Nadson, tłum. z jęz. białoruskiego K. Trojan).

Urodził się 25 XI 1914 r. we wsi Dziedzinka w powiecie brasławskim, w guberni wileńskiej. Jesienią 1928 r. rozpoczął naukę w gimnazjum księży marianów w Drui. Po pięciu latach wstąpił do mariańskiego zgromadzenia i w 1934 r. złożył pierwsze śluby zakonne. Studiował filozofię i teologię kolejno: na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, w Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, a następnie – już jako kapłan, przyjąwszy święcenia w 1942 r. w rycie bizantyjskim – w Papieskim Instytucie Wschodnim w Rzymie, gdzie zdobył stopień naukowy doktora. Pełnił jednocześnie obowiązki sekretarza generalnego zgromadzenia.

W roku 1947 został mianowany rektorem Białoruskiej Misji Katolickiej obrządku wschodniego w Wielkiej Brytanii z ramienia Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich. W związku z tym przebywał w Londynie, gdzie – obok działalności duszpasterskiej – żywo uczestniczył w życiu kulturalnym białoruskiej diaspory i angażował się w prace Stowarzyszenia Białorusinów w Wielkiej Brytanii.

Ks. Sipowicz stał się także jednym z założycieli białoruskiego domu zakonnego księży marianów w Londynie (Marian House). Nadawał on następnie pozytywny impuls, który powodował ożywioną działalność tej mariańskiej placówki, powstałej w 1948 r., która wkrótce stała się centrum religijnym Białorusinów w Wielkiej Brytanii. Urządzono w niej piękną kaplicę w stylu bizantyjskim. W pracy rektorowi Białoruskiej Misji Katolickiej na przestrzeni lat pomagali inni marianie: br. Mikołaj Bohowicz, o. archimandryta Leon Horoszko, ks. Józef Hermanowicz i ks. Feliks Żurnia. Marianie, obok duszpasterstwa, zorganizowali przy swoim domu internat dla chłopców, prowadząc dla nich lekcje języka ojczystego i muzyki. Założyli także dużą bibliotekę białoruską oraz wydawali czasopismo religijne „Bożym Szlacham”. Ks. Sipowicz wraz z innymi kapłanami starał się o otwarcie białoruskiej sekcji Radia Watykańskiego. Brał też udział w organizacji Angielsko-Białoruskiego Towarzystwa Naukowego. Wygłaszał referaty na kursach białorutenistycznych.

bp Czesław Sipowicz W 1960 r. Stolica Apostolska mianowała ks. Sipowicza biskupem tytularnym, a następnie wizytatorem apostolskim dla Białorusinów na emigracji. Sakrę biskupią przyjął 4 VIII 1960 r. w czasie międzynarodowego kongresu eucharystycznego w Monachium z rąk ukraińskiego biskupa Jana Buczki. Stał się tym samym pierwszym białoruskim biskupem obrządku wschodniego po przeszło stu latach. Do 1963 r. nadal zamieszkiwał w Marian House w Londynie, ale tegoż roku kapituła generalna zgromadzenia wybrała go na przełożonego generalnego. Na sześć lat opuścił Londyn i zamieszkał w Rzymie. Jako generał marianów przyczynił się m.in. do przeszczepienia zgromadzenia do Brazylii.

W latach 1962-1965 uczestniczył w obradach II Soboru Watykańskiego, jako członek soborowej Komisji ds. Kościołów Wschodnich.

Przez cały czas swojej kapłańskiej posługi ks. Sipowicz współpracował z białoruską prasą emigracyjną, pozostawiając po sobie niezwykle bogatą liczbę artykułów, ale publikował także w prasie angielskiej teksty o tematyce religijnej i społeczno-kulturalnej. Uczestniczył także w redagowaniu czasopisma naukowego „The Journal of Byelorussian Studies”.

Zmarł 4 X 1981 r. w Londynie. Pochowano go na cmentarzu św. Pankracego w dzielnicy East Finchley.

Ks. Aleksander Nadson, autor współczesnej biografii bp. Sipowicza w języku białoruskim (Biskup Czesłau Sipowicz. Światar i Biełarus, Mińsk 2004), określił jego kapłańską i biskupią posługę jako nieustanne zmaganie o sprawiedliwość dla Kościoła i swojego narodu. „Jednocześnie nigdy nie zapomniał [bp Sipowicz], że jest kapłanem, dla którego wszyscy ludzie, niezależnie od narodowości, przynależności rasowej, języka i przekonań religijnych, są dziećmi Bożymi” (s. 5 wspomnianej biografii, tłum. K. Trojan).

Publikacje bp. Czesława Sipowicza MIC dostępne w języku polskim:

• Metropolita Jason J. Smogorzewski. 1780-1788, Rzym 1946.
• Współczesna literatura białoruska w Białoruskiej Sowieckiej Socjalistycznej Republice, Londyn 1952.

Publikacje polskojęzyczne nt. życia i działalności bp. Sipowicza:

• Garbiński J., Sipowicz Czesław (1914-1981), w: Garbiński J., Turonek J., Białoruski ruch chrześcijański XX wieku. Słownik biograficzno-bibliograficzny, Warszawa 2003, s. 379-385.
• Sipowicz C., Domy białoruskie w Drui, Wilnie i Londynie, w: Bukowicz J., Górski T., Marianie 1673-1973, Rzym 1975, s. 232-243.